رهبر عزیزمون به فعالان عرصه هنر دفاع مقدس چه فرمودند؟؟؟

بسم ‏اللَّه‏ الرّحمن ‏الرّحیم‏

بسیار جلسه‌‌‌‌‌‌‌‌ى شیرین و جذابى است براى من و پرمعنا. همه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ى کسانى که درباره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ى دفاع مقدس کار ادبى یا هنرى کردند، قطعاً در اینجا جمع نیستند، اما در جمع موجود شما برادران و خواهران عزیز، تنوع چشم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌نوازى انسان مشاهده میکند؛ هم از لحاظ تکثر هنرها و رشته‌‌‌‌‌‌‌‌ها و بخشهاى مختلف، هم از لحاظ تنوع دیدگاه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هاى گوناگون اجتماعى و سیاسى و هنرى و مدیریتى و غیره. نشد همه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ى کسانى که مایل بودند مطالبى را بیان کنند، مطالب خودشان را بیان کنند و این ناشى از کمبود وقت است. متأسفانه ما از ساعت پنج در اینجا هستیم و دو ساعت و سه ساعت براى شنیدن و گفتن این همه حرفى که در دلها هست و در ذهنها هست، کفاف نمیدهد، ولى همین مقدار هم براى من مغتنم بود. البته این نظراتى که دوستان بیان کردند، نظرات کارسازى است در بخشهاى مختلف و من یادداشت کردم. ان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شاءاللَّه بایستى تفاصیل این بحثها هم استخراج بشود. نباید تصور کرد که آنچه میگوئیم، بیان میکنیم، انتقاد میکنیم، پیشنهاد میدهیم، این تأثیرى نمى‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بخشد و جائى مورد توجه و مورد عمل قرار نمیگیرد؛ اینجور نیست. تا حالا هم ما در زمینه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ى ادبیات دفاع مقدس، هم هنر دفاع مقدس پیشرفت داشتیم؛ بنده هم دارم صحنه را مى‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بینم. اینى که ما بگوئیم ما عقب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌رفت داشتیم، عقب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گرد داشتیم، ریزشمان بیشتر از رویش بوده، نه، اینها را من قبول ندارم؛ ما پیشرفت داشتیم، تکامل داشتیم؛ ممکن است آنچه که بوده، از انتظار ما کمتر بوده؛ این خوب است. اینکه ما انتظار بیشترى داشته باشیم از آنچه که اتفاق افتاده، از واقعیت راضى نباشیم و به واقعیتها قانع نباشیم، این خیلى چیز خوبى است، لیکن اینکه تصور کنیم این همه تلاش که شده در طول این سالها، پا زدیم و جلو نرفتیم، این درست نیست. نخیر، درست پیش رفتیم، جلو رفتیم، کار انجام گرفته؛ در بخشهاى مختلف همین جور است. خوب، حالا این مقوله‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ى مهمى نیست که درباره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اش زیاد بحث کنیم؛ در این باره حرف زیاد هست.

من آنچه که یادداشت کردم اینجا بگویم - در این وقت کوتاه دیگر مجال نمیشود همه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ى آنچه را که در ذهن بوده، عرض بکنیم - همین قدر است که میخواهم بگویم کار هنرى در زمینه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ى دفاع مقدس یکى از برترین کارهاى هنرى است. آن کسانى که در این رشته کار کردند، در این صراط حضور داشتند، آن را پیش ببرند و این رشته را مغتنم بشمرند. هشت سال دفاع مقدس ما صرفاً یک امتداد زمانى و فقط یک برهه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ى زمانى نیست؛ گنجینه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ى عظیمى است که تا مدتهاى طولانى ملت ما میتواند از آن استفاده کند، آن را استخراج کند و مصرف کند و سرمایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذارى کند. حادثه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ى عظیم این هشت سال، مجموعه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اى است از صفات والا، فرهنگهاى پسندیده و برگزیده و ممتاز، عقاید و معارف والائى که ملت ما در طول تاریخ ارث برده یا استعدادش را در خودش حفظ کرده بوده، که با انقلاب اسلامى این استعدادها بروز کرد. یک گنجینه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اى از همه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ى اینهاست. شما که دفاع مقدس را روایت میکنید، بخصوص آنهائى که روایت هنرى میکنند، در واقع آئینه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اى هستید در مقابل یک مظهر جمال و جلال، که او را منعکس میکنید. آنچه که در دوران آن هشت سال از بروز خصلتهاى والا و پسندیده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ى انسانى، از شجاعت، از ایثار، از اخلاص، از صدق و صفا، از بروز تدبیرهائى که از یک جوان چنین تدابیرى انتظار نمیرفت - این برجستگیهائى که در دوره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ى هشت سال دفاع مقدس به وجود آمد - اتفاق افتاد، با هزینه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هاى زیادى هم همراه بود. چقدر جان عزیز فدا شد، چقدر ثروت مال و ثروت وقت مصرف شد. شما امروز آنها را در واقع با کار هنرى خودتان بازآفرینى میکنید. همان تأثیراتى را که آن حادثه میتوانست در یک نسل، در یک جامعه باقى بگذارد، شما با این نوشته‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ى خودتان، با این فیلم خودتان، با این کار هنرى خودتان که بازآفرینى آن حادثه است، در مخاطب خودتان ایجاد میکنید. این خیلى کار بزرگى است، خیلى کار مهمى است؛ شما براى آن تابلوى پرشکوه و پر از ریزه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کارى و ظرافت و زیبائى آئینه میشوید. خود این کار فرهنگى و کار هنرى شما که روایت آن جهاد مقدس هست، جهاد است؛ زیرا سعى بر این بوده که آن مفاهیم والا به دست فراموشى سپرده بشود؛ براى این تلاش شده، کار شده. آن عزتى، اعتماد به نفسى، احساس اقتدارى که از ناحیه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ى معنویت رزمندگان ما و جامعه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ى اسلامى ما احساس شد و توانست آن حادثه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ى عجیب و شگفت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌انگیز - یعنى پیروزى در دفاع مقدس و شکست نخوردن در مقابل تهاجم این همه دشمن - را رقم بزند، آن خصوصیات، آن خصلتها، براى ملت ما، براى کشور ما، یکى از بزرگترین نیازهاست. اینها را بایستى نگه داریم و در مقابله‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ى با تلاشى که میشود براى به فراموشى سپردن آنها، مقاومت کنیم. کار شما روایت دفاع مقدس و همین مجاهدت بزرگ است.

یک نکته‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اى که در باب روایت دفاع مقدس و کار هنرىِ براى آن مدت، باید مورد توجه باشد، این است که این میدان یک میدان بسیار وسیعى است و واقعاً هنوز بسیارى از بخشهاى آن کشف نشده است. نه اینکه انسان یا ذهنها نتواند آن را به دست بیاورد و بفهمد و بشناسد، نه، منعکس نشده. نباید تصور کرد که مضامین دفاع مقدس، مضامین تکرارى است. خیلى از مفاهیم و مضامین در مجموعه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ى این تلاش هشت ساله وجود داشته که هنوز درباره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ى آنها کار نشده، فکر نشده. یک فهرست طولانى پیش من هست که یک وقتى اینجا با دوستان سینماگر صحبت میکردیم، مواردى‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اش را ذکر کردم. در این بخشها فکر کردن و جستجو کردن، هنرمند را میرساند به مضامین بکر و گویائى که میتواند اثر هنرى تولید کند. بالاخره آنچه که در جمع‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بندى دفاع مقدس، انسان میتواند بگوید، این است که این هشت سال، مظهرى از برترین صفاتى است که یک جامعه میتواند به آنها ببالد و از جوانان خودش انتظار داشته باشد. یعنى دفاع مقدس مظهر حماسه است، مظهر معنویت و دیندارى است، مظهر آرمان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌خواهى است، مظهر ایثار و از خودگذشتگى است، مظهر ایستادگى و پایدارى و مقاومت است، مظهر تدبیر و حکمت است.

جنگ، کار پیچیده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اى است. مدیریت جنگ و فرماندهى جنگ، کار بسیار سنگین و پیچیده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اى است. این کار را جوانهاى نورس ما در بسیارى از بخشها انجام میدادند. این تدبیر، این حکمت، چیز بسیار شگفت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌آورى است؛ مظهر شکوفائى استعدادها و ظرفیتهاست. چقدر جوانهاى کم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌سال رفتند در جبهه و توانستند در آنجا کارهاى بزرگ از خودشان نشان بدهند. بعضى شهید شدند، بعضى هم جزو سرمایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هاى انقلاب بودند، بعدها کشور از اینها استفاده کرد. حقیقتاً این جورى بود که سپاه پاسداران یکى از مراکز صدور نیرو به همه جاى کشور شده در طول این بیست و هفت هشت سال؛ به خاطر اینکه جنگ توانست از یک مجموعه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ى جوان، مجموعه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اى از عناصر کارآمد و بااستعداد درست کند و تحویل بدهد؛ چون استعدادها در اینها شکوفا شد. جنگ مظهر این ارزشهاست. اینها چیزهائى نیست که هیچ ملتى از اینها خود را بى‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌نیاز بداند. بنابراین راوی جنگ، در واقع دارد یک چنین ارزشهائى را روایت میکند؛ حکایت یک چنین خصال پسندیده و اوجهائى را دارد به مستمعین خودش نشان میدهد. حالا کارهاى زیادى در این زمینه‌‌‌‌‌‌‌‌ها شده.

من توصیه میکنم اولاً مسئولین هنرى، مسئولین بخشهاى گوناگون ادبیات، به نظراتى که دوستان در اینجا دادند و نظراتى که در این زمینه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها داده میشود، توجه کنند. البته بعضى از کارها هم شده که این دوستانى که اظهارنظر میکنند، ممکن است از آنها اطلاعى نداشته باشند؛ کارهاى خوبى هم دارد صورت میگیرد.

اینکه تصور بشود که هنر دفاع مقدس در جامعه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ى ما مخاطب ندارد، طالب ندارد، این هم خطاى بزرگى است، از اشتباهات فاحش است؛ اگر کسى این را خیال کند. تحقیقاً پرمشترى‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ترین آثار هنرى بعد از انقلاب در زمینه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هاى مختلف، آن آثار هنرى است که مربوط به دفاع مقدس بود؛ چه در زمینه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ى فیلم و سینما، چه در زمینه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ى کتاب، خاطره، داستان. همین چند تا کتابى که در واقع تیراژهایشان بى‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌سابقه است - در کشور ما چنین تیراژهائى وجود نداشته که در ظرف دو سال، صد بار کتابى چاپ بشود. اینکه به من گزارش دادند، کتابى است در باب دفاع مقدس، همین کتاب «خاکهاى نرم کوشک» یا کتاب «دا» که در کمتر از دو سال، شنیدم بیش از هفتاد بار به چاپ رسیده! ما هیچگونه کتابى از کتابهاى گوناگون را با این تیراژها نداریم - مخصوص کتابهاى مربوط به دفاع مقدس است. در زمینه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ى فیلم هم همین جور است؛ پرفروش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ترین فیلمها و پرجاذبه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ترین و پرمشترى‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ترین فیلمها، فیلمهائى است که مربوط به دفاع مقدس است. از فیلم «آژانس شیشه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اى» و «لیلى با من است»، تا این فیلم اخیرِ «اخراجى‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها»ى آقاى ده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌نمکى، اینها بیشترین مشترى‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها، بیشترین فروشها را داشته که درباره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ى دفاع مقدس است. این جور نیست که مشترى نداشته باشد، طالب نداشته باشد. البته بعضى از کارها هست، مشترى پیدا نمیکند؛ این اشکال در مضمون و محتوا نیست، اشکال در ساخت است، در قالب است، در کیفیت است، در مایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هاى کمِ هنرى است که به خرج داده میشود و در یک اثر به کار میرود و طبعاً طالب پیدا نمیکند. بنابراین در این زمینه هرچه بتوان کار کرد، هرچه بتوان سرمایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذارى مالى و مدیریتى و وقتى و اینها کرد، جا دارد؛ و سفارش ما این است. دوستان هنرمند هم با شوق و امید، این کار را دنبال کنند. البته این کار افراد پابه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌رکاب و آماده و مسئولیت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شناس لازم دارد؛ یعنى کسانى که حقیقتاً احساس مسئولیت کنند و حالت تنبلى و خواب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌آلودگى و اینها در انسان نباشد. یک چنین عناصرى میتوانند خوب در این عرصه و در این میدان نقش ایفاء کنند.

یکى از نقصهاى کار ما هم البته این است که ما آثارمان امکان انعکاس بین‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌المللى، کمتر پیدا کرد. البته دلائلى دارد؛ این جشنواره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هاى بین‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌المللى، کارهائى را که حقیقتاً راوى خوب و درستى از دفاع مقدس یا از انقلاب یا از ارزشهاى نظام جمهورى اسلامى باشد، مطلقاً به خود راه نمیدهند و دوست ندارند؛ مگر وقتى مجبور باشند یک چیزى را در مجموعه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ى کار خودشان راه بدهند. سیاست جشنواره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هاى بین‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌المللى، سیاست برخلاف و برعکس این است؛ اما بالاخره مستمع به این جشنواره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها اختصاص ندارد و میتوان مستمعینى، طالبانى، خوانندگانى براى کتابها، بینندگانى براى فیلمهاى دفاع مقدس پیدا کرد؛ در صورتى که براى کار و اثر ترجمه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ى درست و خوبى انجام بگیرد که به نظر من یکى از عرصه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هاى کار این است. امیدواریم که خداوند متعال به شماها توفیق بدهد، بتوانید در این زمینه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ى کار دفاع مقدس هر چه تلاش ممکن است، انجام بدهید. هم مسئولین تلاش کنند، هم هنرمندان تلاش کنند، هم در بخشهاى تحقیقاتى - که خیلى مهم است. خوشبختانه تحقیقات خوبى هم دارد در بعضى از مراکز انجام میگیرد - هم در آن بخشهائى که اسناد را در اختیار دارند؛ نگهدارى اسناد، پردازش اسناد، تدوین اسناد؛ اینها خیلى مهم است؛ اینها نبایستى بگذارند از دست برود؛ در اختیار محققین قرار بگیرد و ان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شاءاللَّه ادبیات دفاع مقدس از تحقیق استفاده کند؛ هنر دفاع مقدس هم از ادبیات و تحقیق حداکثر استفاده را ان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شاءاللَّه بکند. خداوند ان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شاءاللَّه به همه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ى شماها توفیق بدهد.

والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته