سردار قاسم سلیمانی کیست؟
زندگی‌نامه
قاسم سلیمانی که در سال ۱۳۳۶ خورشیدی در شهرستان رابر از توابع کرمان به دنیا آمد، در نوجوانی به کار بنایی مشغول بود اما پس از انقلاب سال ۱۳۵۷ به سپاه پاسداران پیوست.[۱۱]
عضویت در سپاه و جنگ ایران و عراق
وی پس از پیروزی انقلاب، درعین ادامه کار در سازمان آب کرمان، به عضویتِ مجموعهٔ «سپاه افتخاری»، که به وسیلهٔ پدرِ شهید قاضی تأسیس شده بود، درآمد.[۱۲] سلیمانی بیان می‌کند که به محض بازگشت از مهاباد به ریاست پادگان قدس سپاه در کرمان منصوب می‌شود. با حمله عراق به ایران، سلیمانی چندین گردان از سپاهیان کرمان را آموزش می‌دهد و به جبهه‌های جنوب اعزام می‌کند و کمی بعد، خود در رأس یک گروهان به سوسنگرد اعزام می‌شود تا جلوی پیشروی عراق در جبههٔ مالکیه را بگیرد. سلیمانی در بیشتر عملیات عمدهٔ نظامی دوران جنگ با عراق شرکت کرد.
با پایان یافتن جنگ در ۱۳۶۷، لشکر ۴۱ ثارالله به فرماندهی سلیمانی به کرمان بازگشت و درگیر جنگ با اشرار و قاچاقچیان بزرگ مواد مخدر شد که از مرزهای شرقی کشور هدایت می‌شدند. قاسم سلیمانی تا هنگام انتصاب به فرماندهی سپاه قدس، این سمت را عهده دار بود.[۱۲] قاسم سلیمانی یکی از امضا کنندگان نامه تهدیدآمیز فرماندهان سپاه در جریان وقایع ۱۸ تیر ۱۳۷۸ به محمد خاتمی رئیس جمهوری وقت ایران بود.[۱۳]
انتصاب به فرماندهی نیروی قدس
قاسم سلیمانی در سال ۱۳۷۶، همزمان با اوج‌گیری طالبان در افغانستان، به فرماندهی نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی منصوب شد.[۱۲] انتصاب سلیمانی به فرماندهی سپاه قدس همزمان با قدرت گرفتن طالبان یک پیش‌آمد محض نبود. او از این رو انتخاب شد که بومیِ یک منطقه کوهستانی به نام رابر در کرمان بود و با نظام سیاسی جوامع قبیله‌ای به طور کلی و با جامعه افغانستان به ویژه آشنایی نزدیک داشت. او با تجربه‌ای که از جنگ داخلی کردستان داشت نیز گزینهٔ مناسبی بود، چون بنا بود در افغانستانِ عصر طالبان که درگیر جنگ‌های داخلی بود وارد عمل شود. از همه مهم‌تر این‌که سلیمانی در هشت سال جنگ با عراق و نیز مبارزه با باندهای مواد مخدر در مناطق مرزی ایران و افغانستان تا پیش از انتصابش به فرماندهی سپاه قدس تجربهٔ بی‌مانندی اندوخته بود.[۱۲]
مئیر داگان رئیس سابق موساد می‌گوید «او با هر گوشه از نظام رابطه دارد. او کسی است که من به آن می‌گویم باهوش از نظر سیاسی.»[۱۴]
در عراق
موفق الربیعی سیاست‌مدار و وزیر سابق امنیت ملی عراق در مصاحبه‌ای با روزنامه الشرق الاوسط، سلیمانی را «بدون شک قدرت‌مندترین مرد در عراق» خوانده است.[۱۵] به گفتهٔ او سپاه قدس به فرماندهی سلیمانی در تمامی زمینه‌های سیاسی، اقتصادی و امنیتی و به ویژه در منطقه سبز بغداد (که سفارت‌خانه‌های غربی و عربی و ادارات و خانه‌های مقامات دولتی و اعضای پارلمان عراق در آن قرار دارد) نفوذ دارد.[۱۶][۱۷] نیروی قدس به رهبری سلیمانی نقش تأثیرگذاری در روند جنگ عراق داشته است.
در ۱۱ ژانویهٔ ۲۰۰۷، استنلی مک‌کریستال ژنرال آمریکایی مطلع شد محمدعلی جعفری فرمانده سپاه و قاسم سلیمانی از طریق چند خودرو در حال حرکت به مرز ایران و عراق هستند. در عراق آمریکایی‌ها در حال تعقیب آنها بودند. کاروان خودروها وارد ساختمان ناشناخته‌ای در شهر اربیل کردستان عراق شدند که روی آن فقط نوشته بود «کنسولگری»، که نشان می‌داد افراد داخل ساختمان تحت پوشش دیپلماتیک عملیات انجام می‌دهند. نظامیان آمریکایی وارد ساختمان شدند و ۵ ایرانی که همگی پاسپورت دیپلماتیک داشتند را دستگیر کردند، اما اثری از محمدعلی جعفری و قاسم سلیمانی نبود. به گفتهٔ مک‌کریستال، هر پنج نفر از اعضای سپاه قدس بودند. ۹ روز بعد از این واقعه، ۹ تا ۱۲ شبه نظامی به رهبری گروه شبه نظامی شیعهٔ عصائب اهل الحق طی حمله‌ای به مقر فرماندهی نظامیان آمریکا در کربلا که در بین مراکز فرماندهی پلیس عراق واقع است، سوار بر تعدادی خودروی نظامی با گذشتن از چندین لایهٔ امنیتی، به ساختمان اصلی فرماندهی که در آن هنگام ۳۰ آمریکایی در آن مستقر بود نفوذ کردند و ۴ نظامی آمریکایی را اسیر گرفتند و از منطقه خارج شدند و به نزدیکی رود فرات رفتند، در نهایت با تعقیب هلیکوپترهای آمریکایی شبه نظامیان فرار کردند و در مجموع پنج نظامی آمریکایی کشته شدند. این عملیات «برجسته‌ترین و پیچیده‌ترین عملیات در طول چهار سال جنگ» در عراق توصیف شده و افسران آمریکایی و مقامات عراق ادعا کرده‌اند ایران در آن نقش داشته و پاسخی به اسارت ۵ ایرانی در اربیل بوده است. این نخستین بار بود که آمریکایی‌ها مستقیماً به قاسم سلیمانی و نقش او در عراق اشاره کردند.[۱۴]
در سال ۲۰۰۹، گزارشی افشا شد که کریستوفر رابرت هیل (en) و ریموند تی اودیرنو (en) (بالاترین مقامات آمریکا در بغداد در آن هنگام) در دفتر جلال طالبانی (که از دهه‌ها پیش با سلیمانی ارتباط داشته است) با قاسم سلیمانی ملاقات کرده‌اند. هیل و اودیرنو بعداً این خبر را رد کردند.[۱۸]
در ۲۲ دسامبر ۲۰۱۰، جیمز جفری (سفیر آمریکا در عراق) و لوید آستین (فرمانده ارشد نظامیان آمریکا در عراق)، در بیانیه‌ای تشکیل دولت جدید عراق به رهبری نوری المالکی را تبریک گفتند. به گفتهٔ سران عراقی، هنگام انتشار این بیانیه، آمریکایی‌ها خودشان می‌دانستند که در واقع سلیمانی آنها را از عراق بیرون کرده است. حزب ایاد علاوی سیاست‌مدار سکولار طرفدار آمریکا، اکثریت اعضای پارلمان را داشت ولی در نهایت به قدرت نرسید چون آمریکا او را به نفع نوری المالکی کنار زد. به گفتهٔ خود علاوی، اگر او نخست‌وزیر می‌شد نیازمند حمایت آمریکا بود، اما آمریکا مایل بود عراق را ترک کند، و «عراق را به ایران داد». درنهایت جلال طالبانی و نوری المالکی که هر دو از نزدیکان و کاندیداهای مورد ترجیح سلیمانی بودند، به قدرت رسیدند. رهبر سابق عراق می‌گوید «ما به آمریکایی‌ها می‌خندیدیم ... سلیمانی کاملاً آنها را ضربه‌فنی کرد، و آمریکایی‌ها در ظاهر تشکیل دولت جدید را به یکدیگر تبریک می‌گفتند.»[۱۴]
گفته شده است سلیمانی پیامکی را از طریق جلال طالبانی برای دیوید پترائوس ژنرال آمریکایی و رئیس سازمان سیا فرستاده است با این محتوا که: «پترائوس عزیز، شما باید بدانید که من سیاست‌های ایران در قبال عراق، لبنان، غزه و افغانستان را کنترل می‌کنم. در واقع سفیری که در بغداد است از اعضای نیروی قدس است. شخصی که قرار است جایگزین او شود هم از اعضای نیروی قدس است.»[۱۴]
سلیمانی خود در نشست مقدماتی «کنفرانس جوانان و بیداری اسلامی» گفت: «ایران در جنوب لبنان و عراق نیز حضور دارد. در واقع این مناطق به نوعی تحت تأثیر عملکرد و تفکر جمهوری اسلامی ایران هستند.» اما تعدادی از نمایندگان پارلمان عراق در بیانیه‌ای سخنان سلیمانی را محکوم کرده و وی را دچار توهم خواندند.[۱۹]
فرماندهی ارتش عراق
پس از یورش پیکارجویان افراطی دولت اسلامی عراق و شام (داعش) در ژوئن ۲۰۱۴ (خرداد ۱۳۹۳) به شمال عراق و تصرف برخی از شهرهای این کشور از جمله موصل و تکریت و از هم پاشیدن ارتش عراق و ناتوانی نیروهای مسلح این کشور در نبرد با داعش و پس از جدی شدن خطر تصرف بغداد (پایتخت عراق) توسط این گروه تروریستی، روزنامه ساندی تایمز انگلیس، وال‌استریت ژورنال و نیویورک تایمز مدعی شدند ایران فرماندهی ارتش از هم فروپاشیده عراق را برعهده گرفته تا با نیروهای گروه تروریستی داعش مقابله کند. قاسم سلیمانی فرمانده سپاه قدس ایران، عملیات دفاع از بغداد پایتخت عراق را در مقابل حملات نیروهای گروه تروریستی داعش، فرماندهی می‌کند. یک منبع عراقی مدعی شد: سردار سلیمانی با ۶۷ مشاور ارشد خود به عراق سفر کرد و فرماندهی عملیات‌ها را برعهده گرفت و بر استقرار نیروهای عراقی و برنامه‌ریزی برای عملیات، نظارت دارد.[۲۰][۲۱][۲۲][۲۳][۲۴]
در کردستان عراق
در تابستان ۱۳۹۳ به دنبال هک شدن ایمیل نماینده اقلیم کردستان عراق در ایران مکاتباتی افشا شد که این مقام باسابقه کرد در تهران را مقابل پرسش رسانه‌ها قرار داد. در این مکاتبات، به یک مقام ایرانی بیش از بقیه اشاره شده بود: قاسم سلیمانی. این نخستین بار بود که یک مقام ارشد حکومت اقلیم کردستان عراق با صراحت و با جزئیات به نقش تعیین‌کننده فرماندهی می‌پرداخت که سال‌ها پیش رسانه‌های عراق به او لقب "ژنرال بی‌سایه" داده بودند. در بسیاری از این نامه‌ها از شخص سومی با اسم اختصاری "حاجی" یاد می‌شود؛ فردی که آقای دباغ در برنامه اخیر تلویزیونی خود، او را این‌گونه معرفی کرد: "طبیعتاً وقتی اسم سپاه قدس می‌آید، در رأس آن نام قاسم سلیمانی نیز تداعی می‌شود؛ او شخصِ اول خاورمیانه است."[۲۵] سردار امیرعلی حجازی سرپرست واحد هوافضای سپاه پاسداران مهر ماه ۱۳۹۳ طی گفتگویی تأیید کرد که آقای سلیمانی و ۷۰ نفر از سربازان او به جنگجویان کرد عراقی کمک کردند مانع پیشروی داعش شدند.[۹]
جنگ داخلی سوریه
جان مگوایر افسر سابق سیا گفته است نبرد القصیر (۲۰۱۳) (en) که منجر به بازپس‌گیری شهر استراتژیک القصیر توسط ارتش سوریه و نقطهٔ عطفی در جنگ بود، تحت نظارت و فرماندهی سلیمانی بوده است و این نبرد را «یک پیروزی بزرگ» برای او خوانده است.[۱۴]
پس از وقوع یک انفجار مهیب در دمشق که به کشته و زخمی شدن چندین مقام سوری انجامید رسانه‌های جهان گزارش دادند که قاسم سلیمانی نیز در میان کشته‌شدگان قرار دارد و شایعه دخالت ایران در سوریه و کمک به بشار اسد برای سرکوب مخالفان قوت گرفت. چند روز پس از این ادعا قاسم سلیمانی در دیدار مسئولان نظام ایران با سید علی خامنه‌ای در تهران حضور یافت.
مجلهٔ وایرد او را در نخستین جایگاه فهرست «خطرناک‌ترین مردم جهان» قرار داده است.[۲۶] نشریه نیویورکر وی را تاثیرگذارترین فرمانده نظامی جنگ داخلی سوریه لقب داده است.[۲۷] قاسم سلیمانی روز پنجشنبه ۲۹ ژانویه ۲۰۱۵ دو روز پس از حمله اسرائیل به کاروان نظامی مشترک ایران و حزب‌الله در قنیطره که به کشته شدن جهاد مغنیه فرزند عماد مغنیه منجر شد در بیروت حاضر شده و پس از ملاقات با حسن نصرالله به زیارت مزار جهاد مغنیه رفت، که احتمالات دربارهٔ نقش مؤثر وی در برنامه ریزی برای عکس العملی موشکی حزب‌الله دربرابر اسرائیل را تقویت می‌کند.[۲۸] به گزارش ایسنا، جهاد مغنیه خواهرزادهٔ سلیمانی بوده است.[۲۹]
تحریم و تهدید به ترور
مقامات وزارت امورخارجه ایالات متحده آمریکا وی را متهم به همکاری با نیروهای امنیتی سوریه در جریان اعتراضات در این کشور و سرکوب مخالفان بشار اسد کرده‌است. در پی این اتهام وزارت خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا وی را تحریم کرده‌است.[۳۰]
پس از تکرار بسیار نام قاسم سلیمانی در رسانه‌های جهان، خبرگزاری فرانسه خبری را منتشر ساخت که از احتمال ترور وی توسط دولت آمریکا پرده بر می‌داشت. بر اساس این خبر جک کین فرمانده سابق نیروی زمینی ارتش آمریکا که در نشست استماع کنگره آمریکا حضور داشت با اشاره به طرح ترور مقامات ایرانی به ویژه مقامات ارشد سپاه پاسداران جمهوری اسلامی ایران، گفت: چرا آنها را به قتل نرسانیم؟ آنها قریب به هزار آمریکایی را کشته‌اند، چرا ما عامدانه آنها را ترور نکنیم؟ نمی‌گویم که اقدام نظامی انجام دهیم، من پیشنهاد می‌دهم عملیات محرمانه انجام دهیم. باید فشارهای شدیدی روی آنها اعمال کنیم. همچنین رویل مارک گریچ از کارشناسان مؤسسه به دفاع از دموکراسی اظهار داشت: آنان به اندازه ما دارای منطق نیستند، فکر نمی‌کنم بتوانید بدون به قتل رساندن یکی از آنها، مرعوب‌شان کنید. قاسم سلیمانی خیلی زیاد سفر می‌کند، بروید او را دستگیر کنید یا به قتل برسانید! به گزارش خبرگزاری فرانسه در ادامه این اظهارت برخی از نمایندگان آمریکایی اعلام کردند ما انجام هرگونه اقدامی دربارهٔ ایران را دور از ذهن نمی‌دانیم اما از ابراز موافقت با اظهارات جک کین سر باز زدند.[۳۱]
در رسانه‌های داخلی
- گروه موسیقی سنتی ایرانی نبض در مراسمی که روز ۲۳ بهمن ۱۳۹۳ به مناسبت سالگرد انقلاب اسلامی در دانشگاه علوم پزشکی ایران برگزار شد، ترانه‌ای را به سلیمانی تقدیم کرد. این کلیپ توسط خبرگزاری فارس منتشر شد. بسیاری از وب سایت‌های اصولگرای ایرانی این کلیپ را بازنشر کردند. شعر این ترانه به تلاش‌های سلیمانی برای نجات کشورهای عربی از دست داعش، و همچنین «آزادی» بیت المقدس و غزه می‌پردازد. در صفحه‌ای که پشت سر خواننده است، عکسی از آقای سلیمانی در کنار فرمانده شبه نظامیان شیعه سپاه بدر، رزمندگان کرد و دیگر جنگجویان دیده می‌شود.[۳۲]
- در فروردین ماه سال 1391 موضوع ساخت فیلمی با عنوان «سردار» به کارگردانی سید سعید حسن‌پور، رسانه شد و پس از واکنش قاسم سلیمانی و مخالفت با این موضوع، حسن پور نامه ای را در خبرگزاری تسنیم منتشر کرده و مسئله را شیطنت رسانه‌ای خوانده و از سلیمانی عذرخواهی کرد. [۳۳]
- در مهرماه سال 1394 کتاب خاطرات قاسم سلیمانی منتشر شد. کتاب «حاج قاسم»، اثر علی اکبری مزدآبادی خاطرات سرلشکر سلیمانی از سوی انتشارات یا زهرا(س) منتشر شد و در کمتر از یک هفته راهی چاپ دوم شد. [۳۴]
- در مهرماه سال 1394 یک تمبر ویژه با تصویر قاسم سلیمانی، فرمانده سپاه قدس در استان کرمان رونمایی شد. این تمبر با همکاری "بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس" منتشر شده است. [۳۵]
در رسانه‌های غربی
- نیویورک تایمز، در سپتامبر ۲۰۱۳ او را به عنوان «دشمنی که هم مورد تنفر و هم مورد تحسین است» توصیف کرد. جان مگوایر افسر سابق سازمان سیا در عراق می‌گوید «او قوی‌ترین مأمور مخفی در خاورمیانه است ... و هیچ‌کس او را نمی‌شناسد.»[۱۴]
- خبرگزاری فرانسه از او به عنوان «چهره‌ای مرموز» نام برد.
- هفته‌نامه آمریکایی نیوزویک در نسخه بین‌المللی خود در ۳ دسامبر ۲۰۱۴ تصویری از قاسم سلیمانی را بر روی جلد خود چاپ کرد و در کنار تصویر وی بر روی جلد خود نوشت: «اول با آمریکا می‌جنگید، الان داعش را درهم می‌کوبد، او فرد باهوشی و عاشق جنگ است و خودش هم میداند که زبده این کار است.»[۳۶][۳۷]
- روزنامه دیلی تلگراف (Telegraph) چاپ انگلیس، با اشاره به نقش سردار سلیمانی در تحولات سوریه می نویسد: حضور سرداران عالی رتبه سپاه قدس در خط مقدم همچون سردار سلیمانی مانع از سقوط حکومت اسد و دستیابی غربی ها به اهدافشان شده است. [۳۸]
- روزنامه گاردین انگلیس (Guardian)در گزارشی در اکتبر 2014 نوشت: «ژنرال قاسم سلیمانی فرمانده سپاه قدس ایران، یکی از نقش های کلیدی را در عراق علیه داعش بازی می کند. یکی از منابع مطلع کُرد اخیرا گفته است که حضور قاسم سلیمانی برای حفاظت از بغداد در مقابل داعش بسیار حیاتی بوده و او بوده است که حلقه دفاعی را دور تا دور بغداد تشکیل داده تا از نفوذ داعش جلوگیری کند.» [۳۹]
در رسانه‌های عربی
- روزنامه الاخبار لبنان، در آذرماه سال 1393 پرونده ویژه‌ای درباره سردار قاسم سلیمانی منتشر کرده که در بخشی از آن آمده است: «در رسانه‌های غربی به او «شبح» می‌گویند. داستان‌هایی که دهان به دهان از او نقل می‌شود، شبیه افسانه‌ها و اسطوره‌هاست. او را نابغه‌ای در مسائل استراتژیک و نظامی و امنیتی می‌خوانند. واشنگتن او را نوک پیکان مقابله با طرح‌های خاورمیانهٔ بزرگ میداند. می‌توانی سایه‌اش را پشت هر تصویری ببینی، و صدایش را در چکاچک شمشیرهای هر نبردی بشنوی. افسری بلندپایه در سپاه پاسداران ایران ...» [۴۰]
ترانه‌ای برای ترساندن اسرائیل و داعش
شماری از کاربران یوتیوب ترانه‌ای عربی را منتشر کردند. شعر این ترانه که از آبان تا دی ۱۳۹۳ از سوی وب سایت‌های ایرانی بازنشر شد، را علی برکت خواننده لبنانی طرفدار حزب‌الله سروده است. او در سال ۱۳۹۳ برای مدت کوتاعی به دلیل اشعار ضد سعودی اش بازداشت شد.[نیازمند منبع] بسیاری از وب سایت‌های ایرانی این ترانه را تحت عنوان «ترانه‌ای برای ترساندن اسرائیل و داعش» منتشر کرده‌اند.[۴۱]
شعری برای فرمانده حاج قاسم سلیمانی
شاکر العبودی، خواننده عراقی، در مدح سلیمانی ترانه‌ای به عربی خوانده که در بهمن ماه ۱۳۹۳ در YouTube منتشر شد. بسیاری از وب سایت‌ها و وبلاگ‌های ایرانی این ترانه را بازنشر کردند. این کلیپ در یوتیوب توسط کاربری بنام «محمد الاعقابی» منتشر شد و عنوان آن «شعری برای فرمانده حاج قاسم سلیمانی» است.[۴۲]
ابراز نظر مقامات و اشخاص درباره قاسم سلیمانی
- صادق خرازی سفیر پیشین ایران در لندن و سازمان ملل در صفحه فیس بوک خود در رابطه با سلیمانی آورده است: «او همان کسی است که اوباما ریس جمهور ایالات متحده درباره او به العبادی نخست وزیر جدید عراق گفته است:"او دشمن من است ولی من برای او احترام ویژه ای قایل هستم".» [۴۳]
- صادق خرازی همچنین به اظهار نظر جان کری درباره سلیمانی اشاره کرده و گفته است: «جان کری وزیرخارجه امریکا به دکتر جواد ظریف وزیرامورخارجه ایران اسلامی گفته است که اگر برای یکبار هم شده مایل است او -سلیمانی- را ببیند.» [۴۴]
- شیخ جلال‌الدین الصغیر، امام جمعه شیعیان بغداد، به انتقادات جریان‌های تکفیری و وابسته به بیگانه عراق علیه سردار سلیمانی پاسخ داده و سردار سلیمانی را "افتخار تشیع" خواند. [۴۵]
جستارهای وابسته
منابع
- پرش به بالا ↑ Dexter Filkins (30 September 2013). "The Shadow Commander". The New Yorker. Retrieved 31 March 2015.
- پرش به بالا ↑ Joanna Paraszczuk (16 October 2014). "Iran's 'Shadow Commander' Steps Into the Light". The Atlantic. Retrieved 31 March 2015.
- پرش به بالا ↑ Kambiz Foroohar. "Iran's Shadow Commander". Retrieved 31 March 2015.
- پرش به بالا ↑ "RealClearWorld - Syria's Iranian Shadow Commander". Retrieved 31 March 2015.
- پرش به بالا ↑ "Iran’s 'shadow commander' steps into the spotlight". The Observers. Retrieved 31 March 2015.
- پرش به بالا ↑ http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13921029000489
- پرش به بالا ↑ «زندگی نامهٔ سردار قاسم سلیمانی». aei.org. بازبینی‌شده در ۸ اکتبر ۲۰۱۱.
- پرش به بالا ↑ [www.mashreghnews.ir/fa/news/۷۷۶۰۵ «ژنرال آفتاب سوخته‌ای که کابوس آمریکایی‌ها شد»].
- ↑ پرش به بالا به: ۹٫۰ ۹٫۱ قاسم سلیمانی فرمانده سپاه قدس و ترانه‌های فارسی و عربی بی‌بی‌سی فارسی
- پرش به بالا ↑ Foreign Ploicy The Dark Knight Rises
- پرش به بالا ↑ ««احتمال ورود قاسم سلیمانی به عرصه سیاست داخلی ایران»». رادیوزمانه، ۲۸ اسفند ۱۳۹۳. بازبینی‌شده در ۲۰ مارس ۲۰۱۵.
- ↑ پرش به بالا به: ۱۲٫۰ ۱۲٫۱ ۱۲٫۲ ۱۲٫۳ «زندگی نامهٔ سردار قاسم سلیمانی». http://www.aei.org. بازبینی‌شده در ۸ اکتبر ۲۰۱۱.
- پرش به بالا ↑ . http://www.teribon.ir/archives/114391/متن-کامل-نامه-فرماندهان-سپاه-به-خاتمی.html.
- ↑ پرش به بالا به: ۱۴٫۰ ۱۴٫۱ ۱۴٫۲ ۱۴٫۳ ۱۴٫۴ ۱۴٫۵ Filkins, Dexter (30 September 2013). "The Shadow Commander". The New Yorker. Retrieved 7 February 2014.
- پرش به بالا ↑ Chulov, Martin (28 July 2011). "Qassem Suleimani: the Iranian general 'secretly running' Iraq". The Guardian. Retrieved 7 February 2014.
- پرش به بالا ↑ عراق در چنگال ژنرال وحشت
- پرش به بالا ↑ الکشف عن وجود عناصر من فیلق القدس فی المنطقة الخضراء الشرق الأوسط
- پرش به بالا ↑ Iraq and its neighbours: A regional cockpit The Economist
- پرش به بالا ↑ ژنرال بدون سایه خامنه‌ای
- پرش به بالا ↑ «ساندی تایمز ادعا کرد: سردار سلیمانی، فرمانده ارتش از هم فروپاشیده عراق و عملیات دفاع از بغداد». وبگاه انتخاب. بازبینی‌شده در ۱۶ ژوئن ۲۰۱۴.
- پرش به بالا ↑ ساندی تایمز: قاسم سلیمانی فرماندهی دفاع از بغداد را برعهده گرفته است دویچه‌وله فارسی
- پرش به بالا ↑ سایه قاسم سلیمانی در کردستان عراق بی‌بی‌سی فارسی
- پرش به بالا ↑ وال‌استریت ژورنال: قاسم سلیمانی با حرکت‌های آمریکا مقابله می‌کند
- پرش به بالا ↑ جزئیات نیویورک تایمز از نقش قاسم سلیمانی در عراق بی‌بی‌سی فارسی
- پرش به بالا ↑ http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2014/06/140609_l39_soleymani_kurdistan_ghoreishi
- پرش به بالا ↑ http://www.wired.com/dangerroom/2012/12/most-dangerous-people/#slide-131361
- پرش به بالا ↑ Meet The Iranian Commander Pulling Strings In Syria's War
- پرش به بالا ↑ "قاسم سلیمانی به زیارت مقبره جهاد مغنیه در ضاحیه جنوبی رفت". MehrNews.
- پرش به بالا ↑ «سردار دیگر تابو نیست». ایسنا. ۲۰۱۵-۰۳-۲۰. بازبینی‌شده در ۲۰۱۵-۰۳-۲۰.
- پرش به بالا ↑ «تحریم دو فرمانده سپاه قدس به دلیل سرکوب معترضان سوری». رادیو فردا، ۲۸ اردیبهشت ۱۳۹۰. بازبینی‌شده در ۲۸ اردیبهشت ۱۳۹۰.
- پرش به بالا ↑ «Iran summons Swiss envoy to protest over US 'threats». یاهو نیوز، Nov ۳, ۲۰۱۱. بازبینی‌شده در Nov ۶, ۲۰۱۱.
- پرش به بالا ↑ «سردار ایرانی» اثری جدید با موضوع سردار قاسم سلیمانی، از گروه موسیقی نبض است که چندی پیش رونمایی شد خبرگزاری فارس
- پرش به بالا ↑ «واکنش کارگردان فیلم "سردار" به دلخوری حاج قاسم». جام نیوز.
- پرش به بالا ↑ «خاطرات «حاج قاسم سلیمانی» منتشر شد». جام نیوز.
- پرش به بالا ↑ «عکس/ رونمایی از تمبر سردار قاسم سلیمانی». جام نیوز.
- پرش به بالا ↑ قاسم سلیمانی بر روی جلد نشریه آمریکایی «نیوزویک» رادیو فردا
- پرش به بالا ↑ تلاش‌ها در مقابل تشیع شکست خواهد خورد رادیو فردا
- پرش به بالا ↑ «نقش‌آفرینی سردار سلیمانی در خط مقدم». جام نیوز.
- پرش به بالا ↑ «تحلیل گاردین از چفیه انقلابی حاج قاسم سلیمانی». جام نیوز.
- پرش به بالا ↑ «پرونده ویژه برای «سردار اسطوره‌ای» ایران». جام نیوز.
- پرش به بالا ↑ " ترانه‌ای برای ترساندن اسرائیل و داعش" YouTube
- پرش به بالا ↑ شعری برای فرمانده حاج قاسم سلیمانی یوتیوب
- پرش به بالا ↑ «جمله باراک اوباما و جان کری درباره «ژنرال قاسم سلیمانی»». جام نیوز.
- پرش به بالا ↑ «جمله باراک اوباما و جان کری درباره «ژنرال قاسم سلیمانی»». جام نیوز.
- پرش به بالا ↑ «امام‌جمعه بغداد: قاسم سلیمانی افتخار تشیع است/فیلم». جام نیوز.
